Hiện nay, mặc dù Lâm Đồng có nhiều lợi thế để phát triển chủng loại giống cây trồng, nhất là cây rau và hoa nhưng hạn chế về bản quyền giống, bảo hộ giống cây trồng, đây là rào cản lớn về kỹ thuật để xây dựng thương hiệu sản phẩm nông sản xuất khẩu. 

 

Do đó, giải pháp nâng cao chất lượng giống cây trồng để đẩy mạnh việc sản xuất là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao giá trị phát triển bền vững của sản phẩm nông nghiệp.

 

Nâng cao chất lượng giống cây trồng nhằm tăng giá trị phát triển bền vững của sản phẩm nông nghiệp. Ảnh: H.Y

 

Trên cơ sở nhu cầu và đòi hỏi từ thực tiễn để gia tăng phát triển sản xuất; thúc đẩy việc xây dựng và phát triển thương hiệu, đẩy mạnh tái cơ cấu cây trồng trên địa bàn tỉnh, Chi cục Trồng trọt và BVTV xây dựng “Đề án nâng cao chất lượng giống cây trồng trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2018 - 2020”.

 

Theo thống kê, toàn tỉnh có 304 cơ sở sản xuất, kinh doanh giống rau, hoa, cây đặc sản với tổng số lượng cây giống 10.590 triệu cây/năm. Trong đó 46 cơ sở công bố tiêu chuẩn chất lượng hàng hóa giống cây trồng (chiếm 15%). Nguồn cung ứng hạt giống rau chủ yếu là nhập từ nước ngoài (80 - 85% tương đương 2,6 - 2,9 tỷ hạt giống). Số lượng giống còn lại 15 - 20% sản xuất được như cà rốt, atiso, khoai tây, đậu cove, đậu hà lan,... Đối với giống hoa chủ yếu tự nhân giống bằng cách tách cây con từ cây mẹ hoặc để củ giống (cúc, hồng, lay ơn,...); các giống hoa trong nước chưa sản xuất được phải nhập khẩu như ly ly, cát tường, thu hải đường;.... Hàng năm, số lượng nhập nội giống hoa cần từ 50 - 90 triệu củ, cây, ngọn, cành, hạt giống mới các loại như hoa cúc, hoa hồng, cẩm chướng, lan hồ điệp... được các công ty nhập nội để khảo nghiệm, đánh giá và đưa vào sản xuất.

 

Về chất lượng cây giống tại nhiều cơ sở chưa đảm bảo đúng tiêu chuẩn chất lượng, chưa công bố tiêu chuẩn chất lượng giống cây trồng theo đúng quy định. Năm 2017, Chi cục Trồng trọt và BVTV đã tiến hành phân tích các mẫu hạt giống, cây giống của 11 vườn ươm cây họ cà. Kết quả 5/16 mẫu hạt giống, 26/33 mẫu cây giống bị nhiễm vi rút ToCM, CMV; trên cây giống hoa quy trình tuyển chọn cây mẹ chưa đúng quy chuẩn, khai thác cây mẹ quá tuổi, cây mẹ bị nhiễm bệnh;... ảnh hưởng đến chất lượng cây giống. 

 

Bên cạnh đó, hiện nay, công tác kiểm soát chất lượng cây giống còn hạn chế vì chưa có máy móc, trang thiết bị kiểm tra tính đúng giống và sạch bệnh để nuôi cấy mô và nhân nhanh phục vụ sản xuất, mà chủ yếu kiểm tra bằng cảm quan, đo đếm thủ công.  Giống dâu tây như Mỹ đá, Mỹ thơm, New Zeland, Langbiang... được các doanh nghiệp, đơn vị kinh doanh là phổ biến. Tuy nhiên, các giống này, nếu nhân giống qua các năm, biểu hiện đặc tính thoái hóa, năng suất không cao. Xu thế hiện nay, các doanh nghiệp nhập nội giống mới, tức các nước như Mỹ, Hà Lan, Israel,... gắn với bản quyền giống để sản xuất phù hợp với thị trường, xây dựng thương hiệu và phục vụ xuất khẩu. 

 

 

Qua 2 năm 2016, 2017 triển khai thực hiện Đề án nâng cao chất lượng giống cây trồng, đã góp phần làm cho sản xuất trồng trọt của tỉnh đạt được mức tăng trưởng nhanh, tạo những bước phát triển mới theo hướng tích cực ở nhiều mặt. Về cơ bản đã đạt được mục tiêu tăng nhanh năng suất, sản lượng, chất lượng nông sản đối với những cây trồng có lợi thế của tỉnh. Anh Bùi Đức Minh, chủ vườn ươm Minh Tuyền (thôn Yên Khê Hạ, xã Lạc Lâm, Đơn Dương) cho biết, gia đình có 6 sào đất, anh đầu tư nhà kính để ươm giống cây trồng. Sản phẩm anh chọn là những loại giống cây được thị trường tiêu thụ mạnh như xà lách, ớt chuông, cà chua, rau cần... Nguồn hàng của gia đình chủ yếu cung cấp trên địa bàn huyện Đơn Dương. Vì lấy sản phẩm hạt giống rõ nguồn gốc nên hầu hết sản phẩm ươm đều đạt chất lượng,  nông dân mua giống về trồng cũng có phản hồi rất tích cực.

 

Kết quả chuyển đổi giống cây trồng giai đoạn 2016 - 2017 đã góp phần tăng năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp ngày càng được nâng cao; tăng giá trị sản xuất/ha đất canh tác: năm 2016 đạt 150 triệu đồng/ha, năm 2017 tăng lên 158 triệu đồng/ha (tăng 109% so với năm 2015). Trong đó, trên cây rau, hoa có sự tăng trưởng vượt bậc về diện tích cũng như sản lượng so với năm 2015: cây rau tăng 114,5% về diện tích và 116% về sản lượng; cây hoa tăng 122,7% về diện tích, 126,6% về sản lượng.

 

Ông Lại Thế Hưng, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV cho biết, nâng cao chất lượng giống cây trồng và chuyển đổi giống là khâu then chốt, là giải pháp quan trọng để thực hiện thành công Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đến năm 2020. Tiếp tục thực hiện Dự án nhập nội và mua bản quyền giống rau, hoa; nhập nội thiên địch, hóa chất sinh học cao cấp để hỗ trợ liên kết sản xuất giữa doanh nghiệp và nông dân, sản xuất các giống rau, hoa mới có bản quyền, phù hợp tái cơ cầu trồng trọt, nâng cao năng lực cạnh tranh; xúc tiến thương mại xuất khẩu và phát triển thương hiệu. Chi cục Trồng trọt và BVTV đã phối hợp với các doanh nghiệp thuộc Hiệp hội Hoa Đà Lạt tiến hành liên hệ các đối tác nước ngoài để mua bản quyền và nhập khẩu giống hoa. Hiện đã có 5 doanh nghiệp tham gia dự án đã liên hệ và ký hợp đồng với các đối tác nước ngoài nhập khẩu giống. Từ năm 2018 - 2020, tiếp tục triển khai Dự án Nhập khẩu, mua bản quyền giống rau, hoa hỗ trợ cho các doanh nghiệp thuộc Hiệp hội Hoa Đà Lạt để nhập khẩu các giống rau, hoa có bản quyền từ các nước chưa có phân tích nguy cơ dịch hại (PRA) với số lượng 20 giống rau, hoa nhập khẩu/năm. Số lượng cây giống được chuyển giao ít nhất bằng 30% số lượng cây giống đã nhập khẩu có bản quyền và đã qua khảo nghiệm cho nông dân liên kết với các doanh nghiệp theo chuỗi giá trị.