Chế biến điều nhân tại NM Chế biến hạt điều XK tại TP. Long Khánh (Đồng Nai).

Đây là tín hiệu hết sức lạc quan để mở ra một chu kỳ hồi sinh mới cho ngành điều, đồng thời củng cố vị thế XK số 1 thế giới của ngành điều Việt Nam.

“Sau cơn mưa, trời lại sáng”?

Không chỉ riêng Việt Nam, năm 2018, ngành điều thế giới gánh chịu một cuộc khủng hoảng sâu sắc, từ các nước Châu Phi bị dư thừa nguồn cung, giá giảm xuống mức nông dân không muốn thu hoạch, đến việc hàng loạt lò chẻ của Ấn Độ bị phá sản và ngân hàng cũng buộc phải hạn chế cho vay. Việt Nam cũng bị ảnh hưởng dây chuyền khi liên tục phải mua nguyên liệu giá cao, bán thấp, liên tục cắt lỗ đến mức nhiều DN phải từ bỏ ngành điều...

Việc bùng nổ đầu tư vào ngành điều tại Việt Nam trong một giai đoạn dài đã tạo ra “bong bóng đầu tư” do phát triển quá nóng, dẫn đến năm 2018, ngành điều Việt Nam gặp khó khăn khi giá giảm sâu hơn 35% so với mức đỉnh. Mặc dù vậy, năm 2018 cũng chứng kiến sự vươn lên mạnh mẽ của ngành điều trong bối cảnh khủng hoảng, kim ngạch XK hạt điều đạt 3,5 tỷ USD và ghi nhận một thành tích vượt trội khi so sánh tương quan với các mặt hàng nông sản khác như gạo, cà phê, rau quả và hồ tiêu...

Trong năm 2019, đây được xem là một năm bản lề, đánh giá chu kỳ mới trong cho ngành điều Việt Nam sau một năm 2018 có nhiều biến động mạnh về giá cả cũng như lập lại trật tự, tái cấu trúc cho ngành điều nước ta ở cả hai đầu nguồn cung và nguồn cầu.

Theo Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), 8 tháng đầu năm 2019, sản lượng điều nhân XK của Việt Nam đã đạt hơn 250 nghìn tấn, là con số cao nhất, lập kỷ lục từ trước đến nay. Mặc dù, kim ngạch XK vẫn còn thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng con số này cho thấy vị thế XK điều nhân số 1 của Việt Nam ngày càng được củng cố vững chắc hơn, trong bối cảnh đối thủ cạnh tranh trực tiếp là Ấn Độ đã ghi nhận đà suy giảm.

Về thị trường NK điều thô, Việt Nam cũng ghi nhận con số kỷ lục mới, dự kiến sẽ đạt khoảng 1,4 triệu tấn điều thô nguyên liệu trong năm 2019, với mức giá bình quân NK đạt 1.300 USD/tấn (CNF Ho Chi Minh Port). Đây là bước tiến mới khi các DN Việt Nam đã cạnh tranh trực tiếp và sòng phẳng được với các Cty thương mại nước ngoài như Ấn Độ, Singapore, Trung Quốc để thu mua trực tiếp với các nhà cung cấp ở châu Phi và từng bước làm chủ thị trường nguồn cung ứng điều thô nguyên liệu.

Với thị trường XK điều hạt, dự kiến giá điều sẽ tiếp tục phục hồi với tín hiệu lạc quan trong thời gian tới, đặc biệt là từ quý IV năm 2019, giá bán điều nhân nguyên hạt ww320 có thể tăng 15 - 20% từ mức 3,1 USD/lb lên 3,5 - 3,6 USD/lb (pao). Theo các chuyên gia, thương chiến Mỹ - Trung Quốc cũng sẽ ảnh hưởng đến thị trường hạt điều theo cả hai hướng tích cực và tiêu cực, song tổng thể sẽ không ảnh hưởng đến giá bán hay xu thế phục hồi về giá của thị trường hạt điều.

Năm 2019 được xem là bản lề cho giai đoạn khởi sắc mới của ngành điều Việt Nam.

Cụ thể về mặt tích cực, Trung Quốc tăng thuế NK hạnh nhân từ Mỹ, dự báo có thể sẽ dẫn đến nhu cầu về hạt điều tăng lên tại thị trường Trung Quốc do hạt điều ngon hơn và giá cả đang thấp ở mức đáy. Ở chiều ngược lại, Trung Quốc liên tục phá giá đồng nhân dân tệ để khuyến khích XK, vô hình chung, đẩy việc NK điều nhân (được định giá bằng đồng USD) sẽ trở nên đắt đỏ hơn. Phân tích đối với thị trường Mỹ cho thấy, thương chiến Mỹ - Trung sẽ không có ảnh hưởng hay tác động đáng kể, bởi Mỹ chủ yếu NK điều nhân từ Việt Nam, Ấn Độ và Brazil.

Tranh thủ thời cơ nguồn nguyên liệu từ Châu Phi

Năm 2019, ngành điều Việt Nam có sự góp mặt của một tên tuổi mới, đó là Cty CP Tập đoàn Tân Long (Tân Long). Mặc dù mới tham gia vào lĩnh vực thương mại và SX chế biến hạt điều XK trong bối cảnh ngành điều đang thời kỳ “vận hạn”, tuy nhiên, Tập đoàn Tân Long đã định vị cho mình một hướng đi riêng có tính bền vững, giàu tính cạnh tranh thông qua việc NK hạt điều...

Tính đến tháng 8/2019, Tân Long đã trực tiếp NK điều thô nguyên liệu từ nhiều nước châu Phi như Bờ Biển Ngà (20 nghìn tấn), Guinea Bissau (24 nghìn tấn) và hơn 100 nghìn tấn xuất xứ Tanzania. Xác định lấy chất lượng hạt điều nhân làm vũ khí cạnh tranh, ngay từ những tháng đầu tiên đi vào hoạt động, Tân Long đã chú trọng đầu tư xây dựng nhà máy SX, chế biến điều hiện đại, đạt chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế ISO, HACCP và BRC với máy móc và công nghệ, tự động hóa cao như máy tách màu, phân loại cỡ, đóng gói cân và hút bao chân không tự động, đặc biệt là lắp đặt hệ thống hun trùng sử dụng khí nitơ tự nhiên...

Thời gian đầu, khi mới gia nhập thị trường XK, Tân Long tập trung vào sản phẩm điều nhân tiêu chuẩn, cụ thể mặt hàng điều nhân nguyên hạt ww240, ww320 và điều nhân hạt vỡ WS và LP. Trong quý III/2019, Tân Long đã ký hợp đồng bán cho các đối tác đạt 60 containers với tổng số hơn 800 tấn điều nhân. Thị trường tiêu thụ chủ yếu là Mỹ, châu Âu và Trung Đông.

Ông Trần Vũ, GĐ Nhà máy Chế biến hạt điều (thuộc Cty CP Tập đoàn Tân Long) cho biết: Trong bối cảnh hiện nay, khi nhu cầu XK điều nhân liên tục phá những kỷ lục mới về sản lượng, Tân Long đã đẩy mạnh việc trực tiếp tổ chức thu mua điều thô nguyên liệu ngay tại châu Phi để tranh thủ thời cơ. Bằng những nỗ lực không ngừng mệt mỏi tại các thị trường Bờ Biển Ngà, Guinea Bissau và Tanzania, Tân Long đã thành công trong việc thu mua hơn 220.000 nghìn tấn nguyên liệu, chiếm thị phần 15% tổng nhu cầu điều thô nguyên liệu của Việt Nam trong năm 2019.